Nā mea kanu

He hīnaʻo Gigantic - Baobab

“Kūkulu ke Akua i kahi pālala ma ke awāwa o ka muliwai piha, akā ʻo ka mākau kuhihewa ʻaʻole hauʻoli i ka hohonu o ua mau wahi lā. Ua lawe ka Mea Paʻi i ka baobab no ka hoʻoponopono ʻana i nā kuahiwi, akā ma laila ʻaʻole i like ka lāʻau. Ma laila e hoʻokau ka haku o ka lani i ka baobab me kona mau aʻa i waena o ka puna maloʻo. a o ka laau a ke Akua, ka mea i huhu aku ai i ke Akua, e ulu ae ana ilalo.

No laila ka wehewehe ʻana o ka moʻomeheu Aferika i ka ʻano like ʻole o ka baobab.

Ma nā ākea nui o nā ʻāpana ākea kiʻekiʻe o ʻAmelika - i nā savannahs, nā mea ola lāʻau ʻike loaʻa i kekahi manawa. ʻO ka maʻamau, ʻo kēia mau lāʻau kūlima hehi pololi e pollai ʻia e nā manu, nā ʻano lāʻau akasia umbrella me nā lei aliʻi openwork, a me ka baobab kaulana.

Baobabs. © Ralph Kranzlein

ʻO Chunky, me kahi kākā i kahi ʻē i ka mānoanoa (i kekahi manawa 45 mau anilike iā 45) a me kahi pāpale ākea, akā he pāpale haʻahaʻa, ʻo ka baobab kekahi o nā lāʻau e mahalo ʻia o Equatorial Africa. Ua hoʻokūpaʻa ʻia ka hiʻohiʻona ka lāʻau kiʻekiʻe loa o ka honua ka eucalyptus, a laila hele mai ka metasequoia, a ʻo ka baobab mau i hāʻawi ʻia i kahi wahi kūpono loa. Aia koke, he manu baobab, ʻaʻohe mea i like ʻole i waena o nā kumulāʻau o kēia ʻano, kahi ʻike mua loa ia ma Aferika i kēia manawa. Ma 189 mau mika, ua pālahalaha ʻia kona lei aliʻi ikaika ma kahi haʻahaʻa haʻahaʻa haʻahaʻa, piʻi i luna, a ʻo ka ʻāpana ʻōpala ma ke kumu he 44 mau mika.

Me ka hoʻomaka ʻana o kahi mau maloʻo e kokoke ana iʻeono mahina, ʻo ʻAmelika, ʻaʻole like i ka nui o nā kumulāʻau kai, e waiho i kā lākou lau a kū a kū i laila a hiki i ka hoʻomaka ʻana o ka ua. I ka hiki ʻana o ka ua, ʻōlehu lākou i ka manawa like me ke ʻano o nā lau, kūkulu nui (a hiki i 20 kenimika ke anawaena) pua pua. ʻO kēlā me kēia pua i ka ʻelima mau mominuma a me nā stamens aila e kau ai ma kahi pālahalaha lōʻihi. Hoʻopau ʻo Baobab no mau mau mahina, i ka manawa holo nui, akā, hoʻokahi pua ka ola i hoʻokahi pō wale nō. I ke ahiahi, kahi pua a hou a hoʻōla i hoʻolaʻa maʻa, nā silals silky, a me nā hihiʻo mua o ka lā ua nalowale lākou i ka luster a me ka mae.

No ka manawa lōʻihi ʻaʻole i ʻike ʻia pehea e pae ʻia ai ma lalo o ka uhi o ka pō e kūmū ʻia ka hoʻomohala ʻana o nā pua baobab. Ua hoʻohuli ʻia kēia pā i nā hana i kēia. Me ka hoʻomaka ʻana o ka pouli, ke lehulehu lākou e hoʻopuni nei i ka lei poʻoʻeleʻele, e ʻimi ana i nā pua. I ka weheʻana i ka nectar a me ka polena e leʻaleʻa no lākou, ʻōpala i ka manawa like ka pollinate pua pua.

Hoʻopau ka Baobab i ka wā i ʻaahu ʻia ai ke kuʻi. Kūpono ka lau, i ʻelima mau lau he 18 kenimita lōʻihi a me 5 kenimita ākea.

ʻO nā hua o ka baobab. © Lip Kee Yap

ʻOiai ʻo ka baobab ka kaulana o ka mea kanu honua, ʻo nā ʻāpana āpau e loaʻa ai ka pono i kekahi kanaka, ʻo kāna mau hua, ka mea i kapa ʻia ʻo ka mea monkey, he waiwai nui loa ia. ʻO ka nui (35 mau kenimika lōʻihi a hiki i 17 sentimita ākea) nā hua baobab, e like me nā kukama nui, e kāʻei ana mai nā kumulāʻau ma nā ʻōpala lōʻihi. Mai luna mai, ua uhi ʻia nā hua ʻōpala me kahi lau o ka curly e ʻike ʻia ana kahi pulu ʻulaʻula; e ka manawa e hua ai ka hua, pio.

I ka lei aliʻi o nā kumulāʻau nui noho nā heihei e ʻai ana i kā lākou mau huaʻai, no laila, kapa nā kānaka kamaʻāina i ka baobab kahi lāʻau monkey.

ʻAno ulaula ka ʻiʻo o ka hua, mealy, palatable, hāmeʻa, hōʻoluʻolu. ʻAi ʻia ka mea e ke kanaka makaʻāina. Hoʻohana ʻia nā hua a me nā hua o ka baobab e nā natives no ka lāʻau no ka disentery a me nā maʻi o ka maka, ka wai mai nā hua e hoʻohana ai no ka hoʻomākaukau ʻana i ka makewai inu ʻia, ka mea i manaʻo ʻia he ʻano maʻi no kahi maʻi me ka maʻi ʻeka. Hana nā mea waiwai i nā kīʻaha mai nā hua hua.

He nui ka aila ʻaila ʻo Baobab, ua ʻai ʻia lākou i ka momona, ʻo ka hua lehelehe ka ʻoi e mālama maikaʻi ʻia no ka make ʻana me ka strophanthus.

ʻO ka pā baobab he mea koʻikoʻi loa: ʻo elele ka luna o luna, e like me ka ʻuʻu, a ʻo ka ʻōpū i loko loa o nā pona ikaika. ʻO nā lole līlū, nā kaula a me nā kaula no nā mea kani kūloko e hana ʻia mai nā hua. ʻO ka ʻōlelo hulina Senegal e ʻōlelo ana e pili ana i ka ikaika fiber: "ʻaʻohe mea kōkua iki, e like me ka elepani i hoʻopaʻa ʻia me kahi kaula baobab." Kūpono mau ka lāʻau baobab palau mau a mālama i kahi lako o ka wai no ka manawa maloʻo holoʻokoʻa. ʻO ka lāʻau ākea kapa a me ka pohihihi ka mea e pale aku ai i ka kaomi ʻana o ka nui o ka umauma, a hāʻule nā ​​lau i ka wela. ʻOiai ʻo ka haʻahaʻa haʻahaʻa haʻahaʻa o ka lāʻau baobab, hoʻohana nui ʻia nā ʻeleʻele no ka hana ʻana o nā waʻa a me nā mea like ʻole.

Ka pua Baobab. © Lip Kee Yap

ʻO nā lau Baobab ka hoʻohana nui ʻana. Ua ʻai ʻia lākou i mau wahi ʻuʻulu, a maloʻo a ʻūhā ʻia lākou, ua ʻike ʻia ka mea maikaʻi loa no nā hoahānau hānau. Manaʻo ʻia nā lau Baobab he lāʻau maikaʻi anti-malarial, ʻoi aku, ua hoʻohana ʻia e hana i ka sourdough.

Ke noʻonoʻo nei i kēlā kumulāʻau e lilo i hemolele, e pili pono ana nā poʻe o ke kuʻena ma ke ʻano maʻamau - pono nā mea a pau e lūlū i nā hua ʻai o ka baobab ma kahi o lākou home.

Ke hoʻohana 'ia nei ka baobab e nā kaiāulu nui e kū maoli ana, ʻoi aku hoʻi nā wīlani. ʻAʻohe mea kuhi ka baobabs i kapa ʻia ʻo nā ʻoki ʻepaʻele. ʻO ke kiʻi maʻamau no nā savannahs e hui ana nā elepani a puni ke kumulāʻau e wāwahi i kona mau lālā, wāwahi i ka lāʻau, ʻoki i ka ʻili a me ka ʻai i nā mea āpau me ka pā o kahi. I ka manawa like, hāʻawi nā elepani i nā ʻōpio ʻōpio i loa o ka lāʻau lāʻau i nā cubs. ʻIke ʻia ka loaʻa ʻana o nā elepani i nā mau baobabs ʻaʻole naʻe i wehewehe ʻia. ʻO nā lau ʻula ʻo Baobab a he ʻohi nō hoʻi. ʻAʻole kupaianaha ka loaʻa ʻana o kahi kumula baobab i loko o kahi kīmaʻomaʻo piha: ʻo ka hapa nui o kona mau lau e pau ʻole, hoʻopau ʻia.

Ma waho aʻe o ʻAmelika Equatorial, ulu ka baobab i Hawaiʻi, India a me nā savannahs o Australia. Ma kēia mau māhele kahi i hōʻike ʻia e nā 16 mau mea i hāʻawi ʻia e nā mea ʻokiʻoki i ka ʻohana bombaks, ma ke ala, kokoke loa i ka ʻohana malva. ʻO kēia ka pili o ka savannah buta nui i ka mallow nani nani.

Baobab. © Sakke Wiik

ʻO Baobab kekahi o nā holoholona i mahalo nui ʻia o ka honua kanu. ʻO Alexander Humboldt ka mea i kapa i kēia lāʻau ka lāʻau kahiko o ko mākou honua, a ʻo ka mea hoʻokele kaulana o ʻAmelika ʻo Michael Adanson i 1794 i wehewehe iā Senegal he baobab me ka lōʻihi o 9 mika i nā makahiki he 5150 mau makahiki. Ma ke ala, i mea e hoʻohanohano ai kēia botanist, ua ʻae ʻia ʻo Karl Linnaeus i ka baobab i ka inoa ʻepekema "adansonia", ka mea i mālama ʻia a ʻike ʻia.

Ua hoʻonohonoho ʻia nā nui o nā inoa inoa i ka baobab ma muli o ka nui o ka mānoʻi o kāna ʻōpala. ʻOiai, ua hōʻike nā mea nānā i nā hū o ka pae ʻana o ka ʻōpala i nā kūlana meteorological. No ka makahiki ʻo Forester G. Guy ma ka Hale Hōʻikeʻike o Bulawayo (Southern Rhodesia) no 35 mau makahiki (1931-1966) ana i ke ʻano o ka ʻala o ka baobab, a ʻo ia ka mea ʻokoʻa ia i kēlā me kēia makahiki. ʻO kēia mai muli o ka makahiki mua ka nui, a ka maloʻo aʻe.

Aia kekahi waiwai kupaianaha o nā lāʻau Baobab: hiki iā lākou ke hōʻiliʻili i kahi mea o ke kenekulia - uranium.

Baobab. © Maurizio Pesce

Kūleʻa pinepine ʻo Baobab i nā kūlana ola paʻakikī. Me ka nele mau o ka wai, hoʻopuka ʻo ia i nā aʻa mau haneli mau ʻaoʻao. Hoʻopilikia ʻia e nā kānaka a i ʻole ka elephants, ua hoʻihoʻi hou ka ʻili. ʻAʻole makaʻu i ke ahi baobab a me nā kapuahi. ʻOiai ke kahe ʻana o ke ahi e komo i ka ʻōpala a hoʻopau i kona ʻāpana holoʻokoʻa, hoʻomau ka ulu. I kēlā mau lāʻau baobab, he mea paʻakikī loa ia e hoʻokumu i ka wā ma o ke ʻano o ka radioact wale nō. Akā, no nā mea kanu paʻakikī ʻaʻole maʻalahi kēia e hana ai, no ka mea ʻaʻole i ka lāʻau baobab i nā poni lāʻau maʻamau no kā mākou mau lāʻau.

Hoʻopā pinepine ʻia ka lāʻau palupalu o ka baobab e ka lāʻau, ʻo ia hoʻi kahi i hāʻawi ʻia ai ke hoʻokumu ʻia ʻana o nā pōkoi nui i loko o kāna mau wahi kahi. Akā ʻaʻole e pau ka lāʻau i ia mau mea e lawelawe i ke kanaka, ʻoiai loa ma kahi ʻano like ʻole. He lawa lawa ke hana i ka lua ma ka ʻaoʻao o ia lāʻau (pinepine mau hana kūlohelohe), a me ka ʻalo mānoʻa, maʻamau hoʻi maʻamau i piha i ka wai me ka nui o ka wai. Mālama ka ʻānela palū o ka lei baobab i kahi pahu wai mai loko mai o ka hue ʻana, ʻohi i nā lau a me nā lālā wai o ka wai me ka hoʻoulu hou ʻana i kona lako i ka luawai. Poni ka poʻe noho kūloko i nā kaiāulu e noho nei, e mālama ana i kā lākou ʻike i ka lā ua.

Ma lalo o nā lei aliʻi o nā baobabs, ua kūkulu pinepine ʻia nā wahi noho. ʻO kekahi manawa ka hoʻonohonoho mau ʻia i nā lāʻau nui o ke ʻano lāʻau nui, kahi i kanu ʻia ai ke koena o nā alakaʻi o nā ʻohana a me nā alakaʻi koa kaulana. ʻO ka nui o ka baobab (6X6 mau mika) e ulu nei i loko o kekahi o nā kūlanakauhale ma ke komohana ʻākau-komohana o Ausetalia (aiai mau baobabs ma laila, he ʻano ʻano like ʻole), kauoha ʻia nā luna kūloko i ka ʻuhane o ka manawa kolone, e hoʻopiha ana i ka hale paʻahao ma laila. Ua hōʻike ʻia kekahi mea hoʻokele no Northern Rhodesia, ʻo D. Fenshaw, aia i Katima, i loko o kahi limu o ka baobab, kahi hoʻomaha me ka kīkē pākuʻi a me kahi pūliki manuahi i hoʻonohonoho ʻia.

Bonsai Baobab. © Damien du Toit

ʻO nā poʻe Kelob Baobab, ka poʻe i ʻike ʻole i ka wā kahiko, ola i 6000 mau makahiki, a i kēia manawa manawa ua lilo nā hanauna o nā kānaka he nui.

S. I. Ivchenko - Buke e pili ana i na Hoe